Galeria Sztuki Współczesnej BWA

My sobie powiadamy: to śpiewał lud. Ale wśród tego ludu był ktoś, kto zaczął. Masz tę pieśń, więc musisz sobie zadać pytanie, gdzie się ta pieśń poczęła.
Jerzy Grotowski

W 1968 roku ukazała się pamiętna antologia wizualna Górnego Śląska pod redakcją Jeremiego Gliszczyńskiego i Włodzimierza Janiurka (Wydawnictwo „Śląsk”, 1968, Katowice), złożona z czarno-białych fotografii ukazujących tryumf regionu „czarnego złota” jako ówczesnej „doliny krzemowej”, wykuwającej w rzeczywistości peerelowskiej Polski gospodarcze i technologiczne Jeruzalem. Górny Śląsk, przefedrowany we wszystkich możliwych kierunkach przez kolejne „pięciolatki” stymulujące boom gospodarczy, dostał impuls do tworzenia nowej rzeczywistości wizualnej i kulturowej. W tymże 1968 roku, już od ponad dekady, rzeczywistość Ślązaków wyglądała niczym z podań o mitycznych Argonautach w czasach gorączki złota (gold rush).

Zasadniczym tematem wystawy zatytułowanej „Suita małośląska 2023” jest granica łącząca (nie dzieląca) województwo śląskie z małopolskim, którą zlokalizowaliśmy w okolicach rzeki Soły we wsi Łęki (miejscu urodzenia i dorastania autorki wystawy JZ) oraz terenów Śląska Cieszyńskiego z granicą na rzece Olzie (miejsce urodzenia i dorastania autora wystawy GS). Specyfika życia na obszarach „pomiędzy” (Małopolska, Górny Śląsk, Śląsk Cieszyński) łączy regionalizmy w intrygujące konglomeraty „praktyk codzienności”, zwyczajów, mentalności, kodów kulturowych, języka i wizualności. Jest to również podróż do zakodowanej przestrzeni rodzinnej, która wciąż odgrywa pierwszoplanową rolę formowaniu przeżyć, doświadczeń, decyzji i inspiracji.

Prace i cykle pokazane na wystawie skupiają się na wybranych obrazach, sytuacjach i osobach zapisanych w pamięci autorów i jako takie nie mają ambicji całościowego opisu najistotniejszych aspektów regionu czy prezentacji wyników tzw. badań terenowych (jest to wystawa artystyczna a nie etnograficzna). Wybór tematów i motywów podyktowany został przekonaniem o ich wadze i znaczeniu a potwierdzeniem sensowności naszych wysiłków było niezwykłe zaangażowanie i pomoc rodziny oraz społeczności lokalnej, często związanej z górnictwem (Kopalnia Brzeszcze) czy hodowlą ryb stawowych (Osiek). Fenomen tanich domów ze szlaki (której technologię rekonstruujemy na potrzeby tej wystawy) stawianych wspólnymi sąsiedzkimi siłami (trochę na wzór kolektywnego budowania w społecznościach amerykańskich Amiszów) powinien przeżywać dziś swój renesans. Zarówno potrzeba dbałości o otoczenie (problem zagospodarowania pogórniczych hałd), jak i odnawiania społecznych więzi (czego wzorem może być społeczność łęcka) jest dla nas sprawą najwyższej wagi i nieustającą od wielu lat motywacją do poszukiwań i badań żywych aspektów lokalności, wspólnego imaginarium i tożsamości.

„I wreszcie odkryjesz, że jesteś skądś. Jak powiada francuskie porzekadło: tu es le fils de quelqu’un (…) jesteś skądś, z jakiegoś kraju, z jakiegoś miejsca, z jakiegoś krajobrazu. Wokół ciebie byli rzeczywiści ludzie, bliżej lub dalej. To jesteś ty – dwieście, trzysta, czterysta lub tysiąc lat temu, ale to jesteś ty. Albowiem ten, kto zaczął śpiewać pierwsze słowa, był czyimś synem, synem jakiegoś miejsca, jakiejś okolicy, i skoro ty to wszystko odnajdujesz, jesteś czyimś synem” (Jerzy Grotowski, „Tu es le fils de quelqu’un”, 1985).

Joanna Zemanek
Urodzona w 1979 r. w Łękach k. Oświęcimia. W 2005 r. uzyskała podwójny dyplom z tkaniny artystycznej i malarstwa na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie obecnie jest profesorem. Uprawia malarstwo i rysunek, zajmuje się tkaniną artystyczną, scenografią teatralną, kostiumografią, tworzy obiekty, instalacje, filmy wideo, jest również kuratorem wystaw. Ważniejsze nagrody: wyróżnienie na XIX Festiwalu Dramaturgii Współczesnej w Zabrzu za scenografię i kostiumy do spektaklu „Miłość od ostatniego wejrzenia” reżyseria Iwona Kempa, Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy (2019); Międzynarodowa Nagroda Wyszehradzka (2018), Nagroda Polskiego Instytutu w Bratysławie podczas Międzynarodowego Triennale Tkaniny Textile Art of Today (2015).

Grzegorz Sztwiertnia
Urodzony w 1968 r. w Cieszynie. W latach 1987–1992 studiował na Wydziale Malarstwa w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1992 r. uzyskał dyplom w pracowni prof. Jerzego Nowosielskiego. Od tego czasu związany z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie. Obecnie profesor zwyczajny w zakresie sztuk plastycznych. Autor kilkudziesięciu wystaw indywidualnych, uczestnik ponad stu wystaw w Polsce i za granicą. Od połowy lat 90. XX w. brał udział w najważniejszych przeglądach polskiego malarstwa. Zajmuje się wieloma dyscyplinami: malarstwem, rysunkiem, instalacją, fotografią oraz wideo. Laureat m.in.: Nagrody im. Jana Cybisa (2017) oraz brązowego medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2018).

Wernisaż wystawy odbył się 30 marca 2023 roku o godz. 18:30.
Wystawa potrwa do 7 maja br.